About

De Serener.org collectie is door ontwerper Christoph Seyferth 2008 geïnitieerd. Christoph zoekt naar het geanonimiseerde ontwerp, naar de kwaliteit die zo vaak in producten terug te vinden is die nauwelijks iemand met design in verband brengt. Een Serener product gedraagt zich als een goed stuk gereedschap: gebruikt en gekoesterd om de mogelijkheden die het biedt.

Het was geen nostalgie die de aanleiding vormde. Niet het verlangen naar een voorbije wereld waarin de voorwerpen waarmee mensen zich omringden beter waren omdat ze hun ambachtelijke onschuld nog niet verloren hadden. Het idee voor de collectie Serener.org komt niet voort uit behoudzucht, of uit een door angst gedreven neiging tot restauratie van de eenvoud.

En toch lijken al die elementen wel degelijk onderdeel te zijn van het verhaal dat Christoph Seyferth met deze onvoltooide familie van objecten tot uitdrukking brengt. Zijn bed, de houten wand, de dekenkist, de verstelbare lamp... Objecten met een voorspelbare, haast archetypische terughoudendheid. Plaats de verschillende begrippen in de verkeerde samenhang en met termen als ambacht, onschuld, verlangen, restauratie en eenvoud zou het hele project kunnen worden beschreven als een anachronistische poging om de ‘arts & crafts’ alsnog tot fundament van de hedendaagse ontwerpwereld te verklaren. Terug naar de tijd van voor de industrialisatie. Naar de edele handwerksman.

Het is precies die verwarring, het mogelijke misverstand dat zijn ontwerptaal oproept, waarmee Seyferth speelt als hij stap voor stap de verschillende karakters in zijn collectie definieert. Ze zijn vanzelfsprekend en gecompliceerd tegelijk. Hij lijkt de toeschouwer haast te manipuleren tot het trekken van overhaaste conclusies. Juist wie zich als kenner van het hedendaagse design beschouwt, wordt verleid om bij het zien van de ontwerpen onmiddellijk naar eenvoudige categorieën te grijpen: de traditionalist, de ambachtsman, de anti-industrialist, misschien zelfs de anti-intellectueel.

Mis! De kenner blijkt alleen maar in een spiegel te hebben gekeken en zag daarin een gebrekkig referentiekader gereflecteerd. Het kader dat de huidige discussie over design gegijzeld houdt in eindeloze bespiegelingen over de noodzaak van conceptueel denken en de invloed van de markt, over de verhouding dus tot beeldende kunst en economie. Terwijl dergelijke debatten het zicht ontnemen op de veel essentiëlere vraag naar de duurzame betekenis van de producten in onze omgeving. Is ons ‘thuis’ een permanente etalage voor het genie van anderen, of een omgeving waarin de bewoner beschikt over de juiste gereedschappen om zélf betekenis te creëren?

Door te ontwerpen, en daarbij een vocabulaire en grammatica te gebruiken die bedrieglijk herkenbaar zijn, stelt Seyferth met de collectie Serener.org het bestaansrecht van zijn vakgebied aan de orde. Zoals dichters in hun poëzie de essentie van de dichtkunst zelf kunnen onderzoeken, ondervraagt deze collectie de thuisbasis van de vormgeving op zijn feitelijke legitimiteit. Gaat design eigenlijk nog over het creëren van het noodzakelijke, of heeft het zich verloren in de creatie van uiterst tijdelijke verleidingen? Is de ‘toegevoegde waarde’ van design inmiddels niets meer dan een overbodige cadeauverpakking en is daarmee alsnog het schrikbeeld van de ontwerper als ‘mooimaker’ bewaarheid geworden?

De geschiedenis waartoe Christoph Seyferth zich in Serener.org verhoudt, is die van de menselijke vindingrijkheid. Als daar een historische component in zit – de waardering bij voorbeeld voor een schijnbaar tijdloos, anoniem boerenmeubel dat hij op zijn 18de in de Dolomieten ontdekte en sindsdien met zich mee sleept – dan is dat geen uitdrukking van conservatisme, maar veel meer de erkenning dat er niet alleen de laatste decennia over vorm en functie van gebruiksvoorwerpen wordt nagedacht. Natuurlijk weet Seyferth dat de verwijzing naar een dergelijk meubel stereotype reacties zal uitlokken. In presentaties van het project neemt hij zijn inspiratiebron dan ook graag op. Juist om te laten zien dat hij als ontwerper een andere missie heeft dan zijn eigen uniciteit te bewijzen. Het meubel contrasteert heftig met het ‘auteursdesign’ dat musea, galeries en magazines vult. En datzelfde geldt voor de collectie waaraan Seyferth werkt. Zijn producten hoeven geen verhalenvertellers te zijn. Ze zeggen wat ze zijn: een tafel, een bed, een wand. Slim gemaakt, subtiel gedetailleerd, maar nooit tot een hermetisch universum verdicht. Een stoer product gedraagt zich als een stuk gereedschap: het vraagt erom gebruikt en gekoesterd te worden, niet om wat het uit zichzelf is, maar om wat het mogelijk maakt.

Elk stuk in de collectie heeft de openheid van een stuk gereedschap. Het is duurzaam omdat het met toepasselijke materialen en productietechnieken wordt gemaakt. Seyferth gebruikt daarbij de laatst beschikbare technologieën: terugvallen op het arsenaal van de oude ambachtsman is zelden een optie. De producten zijn zo ontworpen dat fysieke veroudering kwaliteit aan het object toevoegt. Bij het bepalen van vorm en afwerking van de producten is eenvoud de leidraad: precies dat wat nodig is om het als gereedschap effectief te maken. De ambitie is nooit om het verhaal van het product ‘sluitend’ te maken. In tegendeel. Uiteindelijk zijn de producten te vergelijken met basisingrediënten in een omgeving die door interventie van de gebruiker betekenis krijgt: hoe meer hij door het product tot handelen wordt verleid, hoe beter de ontwerper zijn onzichtbare werk heeft gedaan. De openheid bewaren: dat is wat Serener.org beoogt. Blanco, maar alles behalve inhoudsloos.

Serener.org presenteert producten met een bescheiden maar beslissende aanwezigheid. Ze zwijgen als spreken niet absoluut noodzakelijk is. Hun waarde openbaart zich in het gebruik. Vorm en functie zijn zozeer tot de kern gereduceerd, dat de producten zich in elke omgeving – van nomadisch tot hoog-technologisch – zullen handhaven.

Met deze collectie, die wellicht ook een uitnodiging tot deelname is aan geestverwanten, biedt Christoph Seyferth bovendien uitzicht op een ontwerperschap dat duurzamer zal blijken dan de ego-variant die nu hoogtij viert. Mits gebruikers of design specialisten bereid zijn de begrippen in de juiste context te begrijpen, gaat het verhaal van Seyferth niet over nostalgie of verloren onschuld, maar over openheid en duurzaamheid als essentiële ingrediënten voor een werkelijk op de toekomst gericht ontwerperschap.

 

Gert Staal, 2009